Nếu mẹ ngủ, ai sẽ thay mẹ lăn lộn kiếm tiền để nuôi lũ con thơ dại trưởng thành?
![]() |
| Người đàn bà không biết ngủ |
Dáng mẹ cao gầy, làn da đen rám nắng, khuôn mặt xương cùng đôi tay nhăn nhúm gầy gò và nụ cười hằn lên những nỗi nhọc nhằn cũng đủ biết cuộc đời lam lũ, vất vả hiện lên trên tấm thân cò của mẹ.
Nhà tôi có ba chị em, hai gái, một trai. Khi mẹ sinh tôi chưa được một tuổi, bố bỏ gia đình theo người đàn bà khác. Cuộc sống của mẹ tôi ngày càng xuống dốc, người đàn bà đã khổ về vật chất nay lại thêm nỗi đau tinh thần. Bà ngoại tôi kể lại, mẹ tôi như người chết đi sống lại nhưng rồi cuối cùng mẹ cũng gắng sức, đứng lên nuôi ba chị em tôi khôn lớn thành người.
Tôi nhớ như in nơi gian nhà tranh, vách đất, mẹ sớm khuya tần tảo nuôi chị em tôi ăn học. Nhiều lúc nhà còn chẳng có cái ăn, mẹ kiếm từng bữa rau, bữa cua, bữa ốc để chúng tôi bớt đi cái đói ngự trị mỗi ngày. Mẹ tôi – người đàn bà dường như không biết ngủ. Bởi nếu mẹ ngủ, ai sẽ kiếm những đồng tiền trong quãng thời gian mẹ ngả lưng để nuôi lũ con của mẹ trưởng thành? Thế nên, ngủ đối với người ta là đồng hồ sinh học nhưng với mẹ lại là một giấc mơ xa xỉ.
Ngày nào cũng đều đặn như vắt chanh, mẹ dậy từ 2 giờ sáng chở những gánh hàng rau, dưa qua chợ Long Biên để kịp giao cho lái buôn. 6 giờ sáng, mẹ trở về nhà, tay cầm theo vài chiếc bánh rán cho lũ con thơ tranh nhau ăn đi học. Những chiếc bánh rán phải khó nhọc lắm mẹ mới mua được, những đứa con của mẹ ăn ngon lành mà không biết bao giọt mồ hôi đựng ở trong đó.
Mẹ lại tiếp tục công việc chạy bàn, rửa bát thuê cho một cửa hàng ăn uống ở ngoài thị trấn tới quá trưa mới về. Chiều đến, mẹ ra đồng hái rau, thu hoạch cà chua… để chuẩn bị cho phiên chợ sáng sớm. Sau bữa cơm tối, mấy chị em tôi quây quần bên mẹ để chọc cho mẹ cười, bó những mớ rau giúp mẹ cho tới tận khuya. Thương các con, mẹ chẳng bắt chúng tôi làm gì nặng nhọc bởi với mẹ, chỉ cần con cái mẹ không thất học, gắng thi đỗ là mẹ mừng.
![]() |
| Qua bao nhiêu khó khăn, nhọc nhằn, lo toan đời sống thường nhật cũng có lúc mẹ được bình yên |
Cuộc đời của mẹ cứ trôi đều đặn với những chuỗi ngày cực nhọc chỉ có vài tiếng đồng hồ nghỉ ngơi, còn lại mẹ dành lao động. Thương mẹ vất vả, chúng tôi chẳng biết làm gì, chỉ gắng học chăm, đỗ đại học rồi đi làm thêm giúp mẹ. Có những lúc, chị em tôi chỉ muốn bỏ học để đi làm phụ giúp mẹ. Thế nhưng, khi chúng tôi vừa mở lời đã bị mẹ mắng té tát, mẹ khóc, những giọt nước mắt vội vã, lăn dài, nấc lên từng tiếng nghẹn ngào: “Đời mẹ đã khổ, chúng mày không muốn mẹ sống nữa hay sao mà còn thích bỏ học”. Bốn mẹ con tôi ôm nhau khóc nức nở.
Công lao sinh thành, dưỡng dục cùng đức hi sinh lớn lao của mẹ thôi thúc chị em chúng tôi học hành chăm chỉ, trở thành những người con có ích đỡ đần mẹ sau này. Tôi và chị gái lần lượt đỗ vào sư phạm, còn anh trai của tôi cũng thi đỗ Học viện Kỹ thuật quân sự. Gương mặt mẹ chưa bao giờ tươi tắn, rạng ngời trên những nếp nhăn như vậy bởi các con mẹ đều trưởng thành, học hành chăm chỉ và làm thêm kiếm tiền giúp mẹ bớt đi gánh nặng chồng chất lên đôi vai ngày một già yếu. Mẹ có thêm thời gian để nghỉ ngơi vì chúng tôi không cho mẹ đi chợ sớm nữa.
“Sau cơn mưa, trời lại sáng”. Qua bao nhiêu khó khăn, nhọc nhằn, lo toan đời sống thường nhật cũng có lúc mẹ được bình yên, được ngủ một giấc thật say. Bao năm “thức khuya dậy sớm” lo cho lũ con thơ từ miếng cơm, manh áo cho tới công việc học hành, giờ đây mẹ đã già yếu đi nhiều. Chúng con chẳng thể làm được gì nhiều để giúp mẹ, chỉ biết cầu chúc cho mỗi mùa xuân sang mẹ thêm trẻ lại để chúng con có thể bù đắp được phần nào cuộc đời như tấm thân cò lặn lội ngày đêm không biết mệt mỏi của mẹ.
Nguồn: 24h
12 giờ đêm nó chợt bừng tỉnh nước mắt vẫn còn lăn dài trên má.thì ra nó mơ nó mơ thấy bố về và ôm nó thủ thỉ như ngày còn thơ bé.
Nó thấy cảm xúc đan xen lại khó tả lắm, nó vui vì bố lại về, bố lại ôm nó và cười với nó nữa, nó vui vì lần này về bố không còn gầy như lần trước nữa và nó vui hơn cả là bố lại mua kẹo với bánh cho nó,cái thứ kẹo mà chỉ bố mua nó mới ăn,cái bánh gai màu đen bọc đầy lá mà ngày xưa nó ăn vội quệt cả lên má đen xì.Nhưng cái suy nghĩ bé bỏng ấy nhanh chóng biến mất…Nỗi buồn nó kéo tới nhanh hơn nó ôm con gấu bông và khóc.Mở điện thoại nó nhìn:nó ngắm bức ảnh bé tý xíu ấy,nó mở danh bạ,cái số điện thoại mà nó luôn lưu với tên là papa đẹp trai và cho vào danh sách những số điện thoại quan trọng.Mắt nó nhòa đi quá khứ về cái ngày chết tiệt ấy nó lại về về trong cái suy nghĩ ngây thơ của nó.5 năm rồi đã 5 năm rồi đấy nó vẫn không quên được ….
![]() |
| Con yêu bố to như thế này nè !!! |
Ngày ấy:
26-12-1994 nó ra đời .Ngoại kể :”hôm sinh con ra bố con vui lắm quên cả mẹ vừa nghe con khóc là ôm chầm lấy bác sĩ :"tôi được làm bố rồi đấy”.Biết trước con là con gái nhưng bố vẫn vui, bố chỉ trêu mẹ là :’’hình như con ông hàng xóm nhưng mà không sao cả cá vào ao ta là cá của ta “.Bố vui tính và hiền như thế đấy.Vui vẻ hạnh phúc,nó là công chúa của bố mẹ,cô con gái diệu nhỏ nhắn hoạt bát và hạnh phúc trong vòng tay của cả gia đình.Ai cũng nói con gái giống bố ghê, câu nói ấy thôi làm bố tự hào lắm,mẹ trách yêu với bố :”con em đẻ ra mà lại giống anh đến thế.Em cứ như là người đẻ thuê ấy”.Con thì lại khác bản tính trẻ con nên con gét ai nói thế lắm con chưa hiểu được nên xị mặt ra phụng phịu nói dỗi:”con là con chứ sao giống bố được”.Bố cười hiền hôn chụt 1 cái và đặt nó lên vai. "nhong nhong nhong bố làm con ngựa".Và thế cuộc sống nó êm ả lắm vui lắm cũng hạnh phúc lắm khi mà sáng nào cũng được bố đưa đi học chiều nào đi học về cũng đc mẹ đón từ cổng trường.nhưng cuộc sống không êm đềm như trong suy nghĩ ,cuộc đời đâu như mơ.
15 tuổi tròn 15 tuổi ở cái tuổi mà còn ngây ngô,trong sáng thì nó lại trầm xuống vì bố đi mất rồi,bố xa nó mất rồi.Hôm đó mẹ chuẩn bị đồ cho nó đi học thì bố mất.Bố bị đột tử.Trước khi lâm chung bố dặn mẹ kĩ lắm bố còn nhìn và ôm nó nữa.Bố bảo:”con gái ngoan không có bố bên cạnh thì phải mạnh mẽ cứng rắn nhớ nghe lời mẹ con nhé học hành tử tế nha giữ gìn sức khỏe bố đi công tác trên thiên đường bố sẽ về sớm thôi mà bố sẽ mua quà cho cục cưng của bố”.Thế rồi nó cứ ngây thơ cho rằng bố đi rồi bố sẽ về như lời bố hứa,nó ngây thơ hỏi mẹ là có phải đó là thiên đường nên bố đi chơi hả mẹ ? bố đi chắc bố về mua quà đẹp lắm ha vì thiên đường đẹp mà nó đâu biết rằng sau câu hỏi của con mẹ đã khóc, nó ôm ngoại và hỏi ngoại rằng có phải ở đó sướng lắm sướng hơn ở đây nên bố con đi 1 tuần rồi mà chưa về như lời bố hứa, ngoại ôm nó chặt lắm và tay ngoại khẽ lau giọt nước mắt trên má.Và rằng nó vẫn cứ trách bố là sao bố bỏ nó đi xa.Bố về trong giấc mơ thì nó trách là sao bố không mua quà cho con vậy........
Sau này nó biết bố đi thật rồi bố đã đi thật xa rồi, xa lắm, tít tắp mù khơi.Và đó là lần đầu tiên trong đời nó biết tủi thân.Từ đó cái tủi cứ theo nó mấy năm nay,về qua nhà con bạn ăn cơm thấy cả nhà nó hạnh phúc mà chạnh lòng,nuốt nước mắt vào trong kìm nén lắm.Là sinh viên thấy bố chị phòng bên cạnh gọi điện hỏi han nó cũng buồn,nó cũng khóc nhưng nó không để ai biết nó yếu đuối như thế…..
5năm rồi giờ tính cách nó đã đổi thay chút ít rồi đã không còn trẻ con nữa giờ nó là sinh viên năm 2 đại học đã xác định được tương lai của mình,biết thế nào là đúng sai phải trái,biết tự chăm sóc bản thân và ít khóc hơn ngày xưa .Nó biết rằng bố luôn ở bên cạnh mẹ và nó trong những lúc gian khó, lúc nó yếu lòng nữa.Nó tự tin lắm.Và giờ nó đã tự hào lắm vì nó giống bố y như đúc như bản photocopy ấy.Bản tính trẻ con ít đi rồi mà giờ nó đã lớn cứng rắn và mạnh mẽ hơn xưa rồi…..
Mỉm cười đặt chuông báo thức và ôm con gấu bông ngủ tiếp,nó nhớ rõ lời dặn của bố trong mơ lúc nãy :”nhớ đặt chuông báo thức không lại nướng quên giờ đi học con gái nhé”.Nó chợt có tý tiếc nuối là quên không cảm ơn và nói với bố là :”con yêu bố to như thế này này” như hồi còn bé…..
Bố vẫn về với nó như thế đấy.Giấc mơ be bé thế thôi nhưng mang lại cho nó hạnh phúc đong đầy.Không được báo hiếu bố nhưng nó sẽ sống tốt theo lời bố đã dặn,noi gương theo bố vì bố của con là bộ đội cụ Hồ và con là cháu ngoan bác Hồ bố nhỉ.
Con yêu bố to như thế này này !!!
Nguồn: truyennganhay
Cô – 1 cô tiểu thư nhà giàu đúng nghĩa. Cô có bao nhiêu chàng trai theo đuổi. Nhưng cô quen họ chỉ như 1 trò chơi. Chưa bao giờ trái tim cô rung động.
![]() |
| Anh chàng nhà nghèo |
Hôm ấy, sau khi chia tay 1 chàng người yêu khác, cô ghé vào 1 quán nước ngồi. Bỗng, trái tim cô loạn nhịp khi nhìn thấy anh ấy – 1 người phục vụ trong quán ăn. Đôi mắt lạnh lùng cùng sự chững chạc ở cách anh đi đứng và nói chuyện. Ko hiểu sao cô lại có thể thích anh ta ở cái nhìn đầu tiên. Gọi nước xong cô chả thèm uống mà cứ dõi mắt theo anh. Dường như cảm nhận đc, lâu lâu anh lại nhìn cô, mỗi lần như thế cô lại đỏ mặt rồi lại cuối xuống giả vờ bấm đt. Lúc tính tiền, cô kẹp thêm vào trong đó 1 tờ giấy rồi ngượng ngùng chạy ra ngoài. Trong tờ giấy đó cô ghi: “Đây là sđt của em: 0905xxxxxx. Nhắn tin cho em nhé ^^”. Cô chờ mãi nhưng k có lấy 1 tin nhắn. Cô khó chịu. Đây là lần đầu tiên cô chủ động làm quen nhưng lại bị như thế này.
Hôm sau, cô lại đến quán. Lúc tính tiền, cô gọi anh ta tới. Và nói: “Chỗ này là tiền nước, còn tờ giấy này là cho anh”. Nói xong cô ngượng ngùng bước ra khỏi quán. 1 ngày, 2 ngày, Vẫn có những tin nhắn xin làm quen nhưng cô đều ko reply vì cô biết, đó k phải là tin nhắn của chàng trai nọ. “Hay anh ấy có người yêu rồi nhỷ?? Hay là… kiêu?
Cô tiếp tục quay lại quán cà phê cũ, vẫn giữ trong lòng quyết tâm làm quen với chàng trai nọ. Bước vào quán, trái tim cô lại rung rinh, vẫn khuôn mặt ít cười nọ. Vẫn như mọi lần, cô ngồi dõi theo từng hành động của chàng trai.
Kết thúc ca làm việc, chàng trai dắt xe ra khỏi quán toan đạp xe về nhà thì…
Khoan đã
– Ơ, chào cô, có chuyện gì ko vậy?
– Em muốn mời anh đi uống nước đc ko?
– Có chuyện gì vậy cô? – Chàng trai gãi đầu
– Em nhỏ hơn anh mà, cứ gọi em thôi, gọi cô già lắm. Anh rảnh ko? Đi uống nước với em nhé?
– Ừ, thế cũng đc – Chàng trai gật đầu rồi leo lên xe đạp trước. Trong khi cô gái nổ máy chiếc xe ga đắt tiền đi theo
Chàng trai dừng xe ở một quán nước mía ven đường và hỏi cô gái:
– Mình uống nước ở đây nhé?
Cô gái lưỡng lự rồi cũng bước vào quán. Đây là lần đầu tiên một tiểu thư như cô đến những nơi như thế này.
– Lúc nãy cô có điều gì muốn nói phải ko?
– Đấy, lại cô, đã bảo cứ gọi là em mà. Em định hỏi là mấy mẩu giấy em để lại anh có đọc chưa?
– À à, có, tôi… à quên, anh có đọc được.
– Thế à… mà sao a ko nhắn tin cho em…em chỉ muốn làm quen thôi mà..không có ý gì đâu..nếu sợ người yêu anh giận thì thôi ko sao đâu.
– Không… không phải vậy… tại anh không quen được những người sang trọng xinh đẹp như em làm quen mà chứ anh ko có ý gì đâu.
– Làm quen thôi mà… đâu có gì quan trọng đâu anh… vậy anh đọc số đi em lưu được không?”
– Chàng trai tỏ vẻ luống cuống… anh ấp úng mãi ko nói lên được lời.
– Sao vậy anh? Ko thể cho e số được à??
– Ko phải vậy..tại…a..n..h…
– Sao vậy? A cứ nói đừng ngại
– À… anh không dùng điện thoại…
Cô gái tỏ vẻ ngạc nhiên… bởi thời đại như này… thì có điện thoại để sử dụng đâu phải là khó.
Chàng trai ko nói gì… lẳng lặng đứng dậy… ra thanh toán… tiền nước… Rồi quay lại nói với cô gái
– Anh có việc bận nên anh về trước nhé!
Dứt lời chàng trai lên xe đạp đạp đi lao nhanh vào khoảng tối trên đường…
Hôm sau tan ca chàng trai lại bắt gặp cô gái đứng trước cửa quán, và lại là lời mời đi uống nước. Anh cảm thấy rất ngạc nhiên bởi địa điểm mà cô rủ anh tới lại là những quán nước ven đường. Những cuộc nói chuyện ban đầu rất bỡ ngỡ lạc lõng, bởi anh ko biết bắt đầu những câu chuyện như nào để kể cho một người như cô nghe. Người bắt đầu mọi chuyện luôn là cô, anh chỉ là người ngồi đó và tiếp những câu chuyện của cô. Kết thúc buổi nói chuyện, cô gái chìa ra trước mặt anh 1 chiếc điện thoại và nói:
– Anh nhận nhé. Coi như là món quà làm quen
Chàng trai chưa kịp làm gì thì cô gái đi vội ra xe và ngoái lại nói với anh:
-Em lưu số em trong đấy rồi nhé. Có gì gọi điện nhắn tin cho em nhé!
![]() |
| Anh chàng nhà nghèo |
Về đến nhà, cô lấy máy bấm gọi vào số của anh nhưng không có ai nhấc máy. 2 cuộc rồi 10 cuộc liền không thấy có tín hiệu trả lời, cô bắt đầu nt và đợi nhưng cũng khá lâu ko thấy có tín hiệu. Cô nghĩ ngợi những điều lan man vu vơ. Rồi cô ngủ thiếp đi lúc nào ko hay. Chỉ đến khi bị đánh thức bằng tn từ chàng trai, tin nhắn anh gửi đến cách tin nhắn cô gửi cũng khá lâu. Với nội dung hết sức ngố:
“Xin lỗi em nhé… tại anh không quen dùng điện thoại nên thao tác chậm. Gửi tin cho em hơi lâu”
Cô chỉ biết cười thầm và bắt đầu những dòng tin phản hồi cho anh.
Những ngày sau đó tiếp tục là những cuộc đi chơi. Việc chọn địa điểm được giao cho các chàng trai. Cô yêu cầu anh đưa cô đi các quán ven đường mà anh hay lui tới. Cứ mỗi lần đi chơi như thế..họ thêm hiểu nhau hơn và có những tình cảm đặc biệt dành cho nhau, mỗi cuộc đi chơi đấy cô đều chuẩn bị một món quà cho anh, anh cảm thấy rất ngại và tỏ vẻ không thích, anh không muốn bị hiểu nhầm là kẻ lợi dụng người khác. Tuy nghèo nhưng anh có lòng tự trọng của mình. Nhưng lần nào cũng vậy, sau mỗi lần đi chơi cô toàn ra trước và để lại món quà trên bàn, làm anh ko biết xử lý thế nào.
Mai là sinh nhật cô. Đương nhiên người mà trong danh sách mời được nghĩ tới đầu tiên là chàng trai. Cô tổ chức bữa tiệc tại một nhà hàng sang trọng ven hồ..vơi rất đông bạn bè và người thân của cô. Sau lời mời của cô anh cảm thấy rất băn khoăn, anh ko dám, mà cũng có thể là không đủ tự tin để đi đến những nơi như vậy. Từ chối thì ko được, anh không còn cách nào khác. Anh ko biết chuẩn bị món quà nào cho phù hợp với cô và phù hợp với điều kiện của anh. Món quà cuối cùng anh quyết định chọn là một chú gấu bông màu hồng xinh xắn được bọc gọn gàng trong một chiếc hộp giấy.
Tối hôm đấy anh xin được nghỉ ở quán nửa ca. Anh chỉ đinh đến tặng quà rùi về thôi. những người như anh ở những nơi sang trọng đó không hợp.
“Mặc gì bây giờ???”
Chàng trai vắt óc suy nghĩ. Bới tung đống quần áo cũ kĩ của mình, mong sao có một bộ nào hợp với anh và hợp với buổi tiệc. Thật khó bởi bộ nào cũng đã cũ và ngả màu. Cuối cùng anh quyết đinh mặc chiếc áo sơ mi với chiếc quần âu và leo lên chiếc xe đạp của mình đạp tới bữa tiệc. Anh do dự ko biết có lên vào hay ko. Đang do dự thì điện thoại rung lên, là cuộc gọi của cô. Cô hỏi xem anh đến chưa sao vẫn chưa thấy vào. Cuối cùng anh cũng quyết định sẽ vào. Chỉ vào tặng quà rồi về luôn thôi. Anh đứng ngó nghiêng không gian xung quanh để tìm một chỗ để xe. Anh bắt gặp những lời nói tỏ vẻ xem thường của đám bảo vệ gửi xe:
– Ở đây không có chỗ để xe đạp đâu, kiếm mấy quán ven đường mà để đi.
Không nói câu nào anh lặng lẽ dắt xe đi kiếm 1 quán nước nhỏ ven đường để gửi. Chàng cảm thấy rùng mình trước cái cánh cửa của nhà hàng. Những nới xa xỉ như này anh chưa từng đặt chân tới. Bước vào, không gian quả nhiên đẹp đến một cách lạ lùng, sang trọng!!! Anh bắt đầu bắt gặp những ánh mắt nhòm ngó, những tiếng bàn tán của đám bạn của cô gái. Những cô gái, chàng trai trông lịch thiệp đầu tóc chải chuốt, cùng với những bộ cánh sang trọng. Những câu nói đó khiến anh cảm thấy rất bức xúc tức tối. Nhưng một người như anh sao có thể nói gì ở những nơi như này được.
– Thằng nhà quê kia mà cũng lọt được vào mắt con bạn mình được à? Nhìn thô thế cơ mà. Chắc thằng này nó lại cho con bé bùa mê thuốc lú gì rồi, thằng này chắc toan đào mỏ đây.
Trong đầu anh bắt đầu nghĩ đến phương án quay về rùi sẽ gửi qua cho cô sau. Nhưng cô đã tới và xuất hiện trước mặt anh, bước đến gần anh thì những câu nói châm biếm xem thường mới giảm bớt.
– Sao bây giờ anh mới đến? Anh vào đi bữa tiệc sắp bắt đầu rồi đấy!
Đưa món quà tặng cô gái, anh cảm thấy rất ngại ngùng bởi anh nhìn quanh những món quà của cô rất đắt tiền. Toàn những món đồ hiêu có khi phải bằng mấy tháng lương của anh làm thêm ko đủ để mua. Nhận món quà anh tặng cô gái vui lắm. Cô bắt đầu tuyên bố buổi tiệc cũng đồng nghĩa với những lời xỉa xói kinh thường rộ lên. Một cô gái bạn của cô gái châm chọc:
– Có ai ngửi thấy mùi gì ko???
Một thằng con trai đầu tóc dựng ngược nói xen vào:
– Có thế mà cũng phải hỏi, mùi của người nghèo chứ còn mùi gì nữa!
Lòng tự trọng như bị tổn thương. Anh cảm thấy khó chịu :
-Tôi nghèo tôi có cách sống của tôi đừng tưởng giàu mà có thể nói này nói nọ. Hãy xem lại mình trước khi bắt đầu nói người khác đi. Các người giàu do tiền của các người hay là tiền ba mẹ các người?
Không gian khán phòng đang ồn ã bỗng im bặt bỡi câu nói của anh. Không nói gì thêm anh đi vội ra cửa về rất đường hoàng thoải mái. Anh cảm thấy dễ chịu khi nói ra được những lời như thế. Cô gái không kịp nói gì, chạy theo anh, nhưng ra tới cửa thì đã ko thấy bóng anh đâu. Buổi tiệc trở nên trầm lắng bởi 1 lẽ: Người chủ của buổi tiệc giờ như người vô hồn ko còn hứng thú vui vẻ như lúc đầu.
Những ngày sau đó cô không liên lạc được với anh… điện thoại luôn trong tình trạng tắt máy. Tìm đến nơi anh làm thì quản lý nói anh đã xin nghỉ từ tối hôm anh xin nghỉ nữa buổi. Và chỉ quay lại vào hôm sau gửi 1 chiếc hộp cho cô với một mẩu giấy nhỏ:
-Những gì không thuộc về anh thì nó sẽ không dành cho anh.
Cô khẽ mở nắp chiếc hộp giấy và cảm thấy buồn… muốn khóc. Những món quà cô tặng anh trước đây a chưa từng bóc chúng ra, những món quà nhìn vẫn mới nguyên như khi cô tặng, trong đó còn kèm theo chiếc điện thoại món quà cô tặng anh trong buổi đầu làm quen.
Mở máy, mắt cô rưng rưng, rồi cô khóc, trong điện thoại chỉ có duy nhất những dòng tin nhắn của cô và anh gửi cho nhau, danh bạ cũng chỉ có đúng số của cô, những tin nhắn nháp anh chưa kịp xóa.
“Tại sao em lại làm quen với một người như anh nhỉ? Được nói chuyện với em anh vui lắm. Quãng thời gian vừa qua đối với anh là những kỉ niệm ko bao giờ quên. Có lẽ anh đã có tình cảm với em rồi. Không biết có phải là thích không. Chắc ko phải đâu. Anh nghĩ là anh đã yêu”
![]() |
| Anh chàng nhà nghèo |
Đó là tin nhắn được soạn 1 ngày trước sinh nhật của cô. Nhưng có lẽ tin nhắn cuối cùng đó không bao giờ gửi được đi. Bởi 1 lẽ… anh nghèo!
(Sưu tầm)
Tôi không cần biết quá nhiều về em. Với tôi, chiếm hữu em là mục tiêu duy nhất.
![]() |
| Tôi chỉ "qua đường" với em thôi! |
Trong những đêm say mèm, tôi lại nhớ đến nụ cười hiền trên gương mặt em, nhớ giọng nói nhẹ nhàng tưởng chừng như chưa bao giờ biết giận. Và rồi cái lý lẽ khốn nạn của một thằng đàn ông gần 40 vừa cưới vợ chưa được bao lâu lại bám riết lấy tôi, như biện minh với chính bản thân mình - “Tôi qua đường, em ngốc thì em chịu!”.
Em ngốc thật, trên đời này tôi chưa bao giờ gặp một người con gái nào ngốc đến nỗi đáng thương hại như em. Làm sao em có thể tốt nghiệp với hai tấm bằng đại học cùng một lúc, làm sao em có thể tồn tại được trong cái xã hội đầy rẫy bon chen này một cách bản lĩnh với cái đầu óc tồi tàn đến thế? Tôi tự hỏi, tôi dùng mọi từ ngữ thô thiển nhất để hình dung về em - người bị tôi quay lưng bỏ mặt đến phũ phàng mà chưa lần nào dám hé răng trách một câu, chỉ biết im lặng và cam chịu. Em ngốc lắm, tôi mãi mãi căm ghét em vì điều đó. Sao em không chịu khôn ra một chút, một chút thôi thì ít ra có lẽ tôi sẽ dành cho em phần tình cảm dư thừa?
Trên đời này có bao nhiêu gã con trai tốt với em, vậy mà em vẫn đâm đầu vào tôi. Vì sao vậy? Vì tôi ga-lăng, tôi đa tình, tôi sát gái, nhưng tại sao em lại không phân biệt được tôi có chân thành hay không? Tôi cười ngạo mạn khi chinh phục được em! Có gì khó đâu với một tay thợ săn dạn dày kinh nghiệm và một nhóc sinh viên mới tốt nghiệp ra trường – một tô phở lạ! Nếu có trách thì em phải tự trách mình thôi, tại em không đẹp đến ngỡ ngàng, tại em không biết đua đòi son phấn, tại em không biết khao khát và giành giật cho mình.
Em ngây thơ và non nớt quá, em gái nhỏ của tôi ạ! Ai đã dạy cho em cái nếp sống cẩn thận và ngăn nắp thế kia? Em thừa hưởng từ đâu cái kiểu lễ phép lúc nào cũng "thưa", "dạ", "cám ơn" xưa như trái đất vậy? Em noi gương ai mà chu đáo, thận trọng đến lạ lùng? Hình như cái gì thuộc về em cũng vừa vặn, cũng đạt yêu cầu làm tôi phát bực.
Tôi không ưa cái cặp kính cận ngu xuẩn trên gương mặt em, nhìn như con mọt sách lâu năm. Tôi thích phụ nữ có làn da mịn màng như sứ chứ không phải màu nắng gió miền quê mà lại còn có tàn nhan trên gò má như em. Tôi thích những thân hình phì nhiêu bốc lửa chứ không phải cái kiểu cao ốm thư sinh nhàm chán. Em có gì hay ho đâu mà bao gã đàn ông đồng nghiệp và cả mấy tên tài xế cứ bám riết hoài?
Em ngớ ngẩn đến tức cười - cô nhân viên bé nhỏ lúc nào cũng nghe lời tôi răm rắp như con rô-bốt. Hình như trong suy nghĩ của em ai cũng tốt, ai cũng lương thiện, em cười thấy sao ấm quá. Nhìn em tập trung như sắp dán luôn bốn con mắt vào màn hình vi tính lúc công việc căng thẳng, nhìn mặt em xanh lè tái mét lúc gia đình gặp chuyện mà ngố không chịu nổi.
Rồi đến một ngày tôi nhận ra em có nét gì đó thật duyên, cái kiểu không xinh mà cứ muốn ngắm thêm chút nữa, tôi thích nghe tiếng “Anh” ngọt xớt như con nít của em. Tôi ra mặt cảnh cáo cái bọn sở khanh đã có vợ con mà vẫn nhá máy rồi nhắn tin làm phiền giấc ngủ em, những gã tôi biết rõ là ai mà cái đầu như em thì chẳng thể nào nghĩ nổi, chỉ biết than vãn rồi đoán già đoán non cùng mấy chị văn phòng. Tôi muốn cú vô đầu em khi em bị bọn say xỉn lợi dụng nắm tay rồi vuốt tóc mà cứ tưởng đâu là vô ý. Tôi dạy em đừng quá tin ai, nhất là đàn ông, người ta ngọt ngào với em nhưng người ta sẽ không thương em đâu. Tôi dạy Em cách phân biệt đâu là chân thành và giả dối, tôi dạy Em tất cả những gì cơ bản nhất để Em bước vào đời mà không bị ai ăn hiếp hay lừa gạt. Trong đầu em hơn hai mươi năm qua chỉ toàn kiến thức trong sách vở, có quá nhiều yêu thương bao bọc làm em mất luôn sự hoài nghi và tự vệ bản năng. Em quá khờ và ngay thẳng, chắc chắn sẽ bị thiệt thòi.
Đôi mắt em nhìn tôi chăm chú như muốn nhai, muốn nuốt từng câu, từng chữ, gật gật dạ dạ, có một chút ngưỡng mộ sự từng trải của tôi chăng? Đàn gãi tai trâu, tôi vừa dạy em là đừng tin ai, nhất là đàn ông rồi mà, sao em lại tin tôi? Chắc em phải bị sập bẫy thú vài lần thì mới thấm được những lời tôi nói.
Tôi có quá nhiều bạn gái để yêu, phụ nữ với tôi thì ai cũng thế thôi, không bao giờ là đủ. Tôi hơi chán và mệt mỏi với cái liên khúc: “Cưới vợ đi con...”, ừ thì tôi đám cưới, nàng yêu tôi điên dại, biết cách làm vui lòng cha mẹ chồng, có gì đâu mà cần suy nghĩ? Tôi nhìn quanh tìm một nụ cười tinh nghịch, sao tôi muốn nhìn thấy em, muốn nghe em nói một câu chúc mừng, sao ngày vui của tôi có một điều gì không trọn vẹn?
Em ngồi đó, giữa hai họ nhưng đôi mắt Em chưa một lần ngước nhìn tôi, vậy mà em vẫn thường nói là em muốn biết mặt cô dâu lắm? Em hay nói là rất muốn nhìn tôi mặc bộ đồ chú rể, chắc rất đẹp trai? Những ngày bận rộn với quyết định kết hôn vội vàng, tôi quên mất một người dưng như em, nhưng sao lúc này em lại thân thiết quá?
![]() |
| Sao em không nũng nịu hơn, vòi vĩnh hơn để tôi cho em tất cả? |
Vợ chồng mới cưới thường xuyên bất hòa lại sống xa nhau làm tôi thấy bực mình. Tôi nghe nói em bị bệnh, em càng ngày càng ốm, bàn tay em gân xanh nổi hết lên, việc quá nhiều và quá sức làm em hao mòn thấy rõ. Hình như em còn đăng ký học thêm gì đó, đúng là cô nhóc cứng đầu và rất nhiều hoài bão.
Em ngẩng đầu lên nhìn tôi cười rồi cúi xuống miệt mài trên bàn phím. Em trở nên ít nói và lặng lẽ. Tôi cần sự hài hước bẩm sinh của em làm cân bằng lại những gì đang xáo trộn trong đầu mà sao em khác quá? Em thay đổi từ bao giờ, từ lúc em nghe tôi báo tin vui, tôi giật mình, lẽ nào?...
Tôi chưa một lần để ý đến em, tôi quá bận, mãi phiêu lưu tìm kiếm ái tình thì thời gian đâu mà quan tâm đến một nhóc con? Chút sầu trong mắt em ngày tân hôn làm tim tôi chợt nhói. Tôi thường xuyên tổ chức cho cơ quan vui chơi thư giãn, chắc là tôi đang tội nghiệp em, tôi muốn thấy em rạng rỡ như ngày xưa vậy. Tôi và đồng nghiệp ép em uống rất nhiều, lúc đó trông em dễ thương lạ. Tại sao đến bây giờ tôi mới nhận ra điều đó? Tại sao em đau lòng mà em không nói với tôi?
Em gật đầu trong vô vọng khi nghe tôi hỏi: “Em có thương anh không? Anh muốn em nói thật!”, đôi bàn tay em lạnh ngắt, lần đầu tiên tôi ôm em vào lòng và tôi sợ khi buông em ra, em sẽ tan biến như mây khói. Chỉ có vậy thôi mà em cố gắng làm ngày, làm đêm, bàn giao lại toàn bộ hồ sơ gần như hoàn chỉnh rồi bỏ đi không một tin tức.
Tôi ghét em, tôi ghét thứ tình cảm hèn nhát đó. Em sẽ sống thế nào trong cái thế giới xa lạ và những con người không quen biết. Làm lại từ đầu với một môi trường quá nhiều áp lực, em có đủ sức vượt qua không? Nếu đã thương tôi rồi thì tại sao em lại bỏ tôi đi? Tôi có thể lo được cho em mọi thứ cơ mà? Đã hơn một lần tôi yêu cầu em ở lại, nhưng em không có đầu óc, em không biết suy nghĩ, em vẫn cứ đi. Em đi, ai sẽ dọn dẹp bàn làm việc cho tôi, ai lấy băng keo dán từng sợi dây điện nằm ngổn ngang dưới đất vì sợ chân tôi vướng, ai làm những điều vô bổ phí thời gian đó thay em? Em đi, tôi sẽ bỏ mặc em vĩnh viễn, tôi không đến dự tiệc chia tay cùng em vì em đáng bị trừng phạt.
Không còn em nữa, tôi chợt nhận ra em có tồn tại trên đời, trong những giấc mơ của tôi, ngày một nhiều hơn. Tôi tìm được em chỉ sau 2 tháng. Em có thể rời xa tôi nhưng tôi không cho em cái quyền hạnh phúc quá nhanh với một gã đàn ông nào khác. Tôi phát ớn nghĩ đến những thân hình khô khốc như quái vật sẽ chạm vào em. Em phải là của tôi, của riêng tôi, tôi muốn giữa em và tôi có một sợi dây ràng buộc để em không thể nào quên tôi được. Tôi không cần biết quá nhiều về cuộc sống của em, về những điều em mơ ước. Với tôi, chiếm hữu em là mục tiêu duy nhất. Em thuộc về tôi rồi thì em sẽ lại ngoan như một con mèo. Em sẽ không bao giờ dám bỏ tôi đi thêm một lần nào nữa. Em sẽ không dám quay lưng với tôi vì cái lý do ngớ ngẩn cổ hủ: “Anh đám cưới rồi”.
Giọt nước mắt trào ra trên khóe mi em nóng hổi, chuyện gì vừa xảy ra, chỉ mình tôi biết được. “Anh cũng sẽ thương em, có được không?”, hai tay em chạm vào gương mặt tôi như sợ tôi chỉ là ảo ảnh - một ảo ảnh kinh hoàng. “Khùng quá, Anh hứa mà!”. Em xiết chặt lấy tôi, không hỏi thêm một điều gì, không cần một câu nói ngọt ngào hay hẹn ước.
Tôi có thói quen dùng tiền để xoa dịu mọi thứ, nhiều lần tôi đặt những tờ giấy thơm tho đó vào tay em nhưng em trả lại. Em chưa bao giờ nói cho tôi biết là em muốn gì, thích gì và cần gì. Em ngốc quá, sao em không nũng nịu hơn, vòi vĩnh hơn để tôi cho em tất cả, để tôi có thể mau chán ghét em, xem em như bao tình nhân đã và sắp có?
Tôi không cho phép em nhắc đến tên tôi, tôi cấm em để người thứ ba nào biết quan hệ giữa tôi và em, em gật đầu mà mắt rưng rưng. Tôi muốn thấy em khóc, tôi muốn nghe em hét lên tức tưởi, tôi muốn nhìn phản ứng dữ dội của em, tôi thích vậy - cảm giác đê mê của kẻ đang chiến thắng. Nhưng không, em im lặng, em ngu ngốc chỉ biết gật đầu và im lặng.
Em viết tên tôi trên những quyển truyện mà em thích đọc, nắn nót từng nét thật đẹp, em lén ghi tên em lên ngực trái tôi khi tôi nằm ngủ, để làm gì thứ trò chơi con nít? Nhưng cái giây phút bình yên mà em có được bên người em thương chỉ tính bằng từng giờ ngắn ngủi, không lần nào tôi đến thăm em nhiều hơn 3 tiếng. Em không biết cách mừng rỡ ôm hôn hôn tôi, không biết cách làm tôi vui, em không biết cách hỏi tôi: “Anh nhớ em không?”. Lần nào câu đầu tiên Em nói cũng là: “Em rót nước anh uống nha... Anh già quá, em cạo râu cho anh nha... Mà em hông biết cạo râu, trước giờ có cạo lông con heo 2 lần... Em mới mua cho Anh cái này... Anh mập quá đi!”,... Em mãi mãi không lớn được.
Tôi bắt đầu thấy đủ, tôi bắt đầu hài lòng về những gì mình đang có, không còn khát vọng kiếm tìm và phiêu lưu nữa, vậy mà chút tình cảm rơi rớt em góp nhặt, nâng niu, cũng vỡ tan khi vợ tôi và những người bên cạnh nhận ra em hiện hữu. Chơi trò xem bói tình yêu gì đó trên mạng xã hội, em viết tên tôi và em ở cạnh nhau, em ngu ngốc không còn từ nào diễn tả.
Tôi đã dạy em ra sao, tôi nói em tuyệt đối giữ bí mật sao em không nhớ? Bao nhiêu lời sỉ vả, bao nhiêu ngôn từ chua chát nhất người ta ưu tiên dành phần cho em hết – đứa con gái cướp chồng. Từng là bạn thân của em, từng là những đồng nghiệp em yêu quý nhất trong một phút đều quay lưng ghê sợ bản chất xấu xa hồ ly tinh ẩn trong cái vẻ ngoài chân quê thánh thiện của em. Em chưa bị đánh ghen, thân xác em vẫn nguyên vẹn là may mắn lắm rồi. Nơi đất khách quê người, em còn lại một mình, tôi không một lần trở lại tìm em, tại em ngu ngốc, em phải chịu hết. Tôi vừa mới xây dựng một gia đình, sự nghiệp tôi đang thăng hoa như diều gặp gió, thì tội tình gì để ảnh hưởng vì em?
Đáng lẽ em phải đến tìm tôi, tát vào mặt tôi hay ít ra là giọt ngắn giọt dài phản ứng một câu kiểu như: “tình yêu không có lỗi”, thì em vẫn im lặng. Em im lặng với tất cả, với tôi. Người thân đón em về nhà khi phát hiện em bị tổn thương giác mạc, một khoảng thời gian em sống trong bóng tối, tạo hóa như đang đùa giỡn với cuộc đời em vậy.
Y tá chăm sóc em hay kể rằng, trong những cơn sốt triền miên và hoảng loạn, em vẫn gọi “Anh ơi!” rồi lặng thinh tuyệt vọng. Em không nhắc với bất kỳ ai về người "anh" đó hết.
Ngày em bình phục, em quy y cửa Phật. Cuối tuần, cuối tháng vẫn có một cô gái đeo kính cận quỳ trong tịnh xá, em cầu nguyện một điều gì đó, rất thành tâm. Em đọc kinh cầu an cho gia đình em, cho những người em yêu quý nhất, trên những mảnh giấy đó, dòng cuối cùng em viết tên tôi. Em ngu ngốc lắm, tôi đã cấm em viết tên tôi rồi mà, tại sao là tên tôi mà không có tên em? Tôi ngộ nhận, tôi ham vui thôi, em chưa bao giờ là gì trong tôi hết, chưa bao giờ thì em cầu nguyện cho tôi để làm gì? Em có quỳ ở đó thêm một trăm năm nữa thì cũng có thay đổi được gì đâu, tôi sẽ không thương em, không nhớ em. Em hãy về học cho xong cao học, tìm một việc làm nghìn đô như em từng mơ ước và hãy yêu một người biết cách yêu em.
Trong đêm tối mơ màng, cơn say ngập ngụa, tiếng nói thân thương nào đó lại vọng về: “Anh ơi! Em rất là thương anh, thiệt mà. Em không bao giờ ghét Anh đâu... Anh ơi! Mai mốt em hết sợ lửa, em sẽ nấu cơm cho anh ăn một lần... Anh ơi! Anh lăng nhăng vậy, mai mốt lỡ anh sinh con gái bị người ta ăn hiếp lại rồi sao?...Anh ơi! Anh ơi!...”. Tôi choàng dậy, chỉ thấy vợ mình đang yên giấc trong chăn ấm nệm êm mà lạnh buốt!...
Nguồn: 24h
Mẹ mặc áo sơ mi màu sẫm đứng trước gương. Mẹ đang soi gương nhưng cái cách mà mẹ soi gương hôm nay khác như mọi khi. Mẹ thẹn thùng đứng trước gương, e dè như sợ ai đó bắt găp. Mẹ nhìn hình ảnh mình trong gương, rồi bất giác đưa tay sờ lên trán, bàn tay mẹ chạm nhẹ trên khuôn mặt xạm nắng đã hiện lên những nếp nhan, rồi mẹ thở dài. Hình như mẹ không muốn thấy hình ảnh của mình lúc này, cái hình ảnh thực được phản chiếu ở miếng thủy tinh trong suốt kia.
Mấy đó mà ba đã ra đi được năm năm, ngày ba mất Min cập tuổi mười lăm, con bé mới lớn nên nhõng nhẽo, hay đòi ba chở đi chơi, mua quà...
***
Ba mất đột ngột, sự đột ngột ấy diễn ra trong một vụ tai nạn nghề nghiệp. Nhiều ngày sau đó, Min không tin nổi ba đã bỏ mẹ con nó ra đi mãi mãi. Mấy tối hôm kia ba hứa sẽ chở nó và mẹ đi chơi, hứa sẽ mua quà cho nó, vậy mà ba đã...Nó khóc rất nhiều.
Ngày ba mất, mẹ cũng khóc rất nhiều, mẹ hụt hẫng đến nổi không dấu nó được điều đó, dù mẹ biết rằng ba mất, Min cần một bờ vai để nương tựa, một bàn tay để chở che, cần một người mẹ cứng rắn, tỉnh táo chứ không phải một người mẹ chỉ biết khóc.
![]() |
| Con đã lớn rồi |
Ba mất, cái lúc Min cần đến những lời động viên, an ủi, cần đến một ai đó che chở thì anh ấy đã đến, anh động viên, an ủi nó rất nhiều. Min nhớ cái câu nói của anh: "người mất thì cứ để họ ra đi thanh thản, người còn sống hãy gượng dậy mà sống", câu nói như một động lực an ủi tinh thần cho nó. Cái cảm giác nhận được sự quan tâm, sẻ chia từ một ai đó khiến nó cảm thấy ấm lòng, nhưng Min lại nghĩ tới mẹ, mẹ cũng cần đến sự sẻ chia ấy.
Bốn năm trôi qua, Min và mẹ đã quen dần với cuộc sống không có ba, rồi một, ngày chú ấy xuất hiện, chú quan tâm, chăm lo cho mẹ con nó như ba hồi còn sống, Min nhìn chú, nước mắt rưng rưng mà nghĩ về ba. Chú rất thương mẹ. Chú là bạn của ba, hai người quen nhau từ hồi còn làm chung cơ quan. Hình ảnh của chú phản diện hoàn toàn với ba nó, chú không cao to, đẹp trai như ba nhưng lại vui tính và hài hước.
Ba nó ít nói, kiên định và không dễ tha thứ cho một việc làm sai trái nào đó,, còn chú ấy thì lại khác hẳn, chú rất hiền và dễ tha lỗi cho người khác.
Chú sống khá khép kín, rất yêu vợ con, vợ chú mất trước ba nó hai tháng. Chú không tính đến chuyện bước tiếp, chỉ biết lo cho con ăn học thành tài.
Tối hôm đó, Min đang coi phim thì thấy mẹ đang soi gương, nhưng lần này mẹ không e thẹn, lén lút như hôm trước. mẹ đang cầm trên tay cái son môi, tô đậm một cách cận thận, tỉ mỉ. Đôi môi của mẹ trở nên đẹp lạ thường sau làn son màu đỏ, những nếp nhăn trên khuôn mặt mẹ đã mờ đi, mẹ của Min lúc này như trẻ lại.
Trước đó mẹ nói với nó, mẹ đi chơi với chú, khuya mới về, chú có chuyện riêng muốn nói với mẹ nên dặn nó ở nhà, mẹ đi sớm rồi về.
Nó chỉ cười và lãng lặng quay mặt về phía tivi, chăm chú xem phim.
Khuya mẹ về, nó giả vờ ngủ khiếp, nhưng đôi mắt thì đang dõi theo từng hành động của mẹ. Mẹ bước đi nhẹ nhàng, tiếng bước chân càng lúc càng tiến về phía nó. Sau ánh đèn ngủ, ánh sáng mập mờ chiếu thẳng vào khuôn mặt mẹ, Min thấy hôm nay mẹ rất đẹp, khuôn mặt tươi tắn, như có điều gì khiến mẹ rất vui. Mẹ khẽ hôn nhẹ lên trán Min, nó vùng dậy ôm chặt lấy mẹ, tối hôm đó hai mẹ con ngồi tâm sự khá là khuya.
Mẹ nói:
- Chú đã cầu hôn mẹ, mẹ yêu chú, nhưng mẹ sợ con không thể chấp nhận gia đình mới này nên mẹ chưa...
Nó im lặng, cái cảm giác rùng cả người, nó biết mẹ rất yêu ba, rất thương nó, nhưng nó hiểu trong cuộc sống, phận làm con gái có rất nhiều điều khó khăn, cần ai đó sẻ chia, nương tựa. Min chợt nghĩ đến nhưng năm tháng có ba bên cạnh, mẹ đỡ vất vả, gia đình vui vẻ, ấm cúng bên nhau.
Rồi chợ nhớ đến chú ấy, người đã chăm sóc, an ủi che chở cho mẹ, nó thấy thương chú.
- Sao mẹ lại nghĩ thế? Con có liên quan gì đâu!
- Mẹ chỉ còn mình con, ba con mất gia đình này mẹ có con là tất cả, mẹ không muốn con phải sống trong cái mái nhà mà mình không thích.
- Mẹ lúc nào cũng lo cho con, con lớn rồi, mẹ nên nghĩ cho mình chứ !
- Ừm mẹ biết !
- Chú ấy tốt với mẹ thế, ba mất lâu rồi mẹ cũng nên tìm kiếm cho mình cái hạnh phúc mới. Chú yêu mẹ lắm đó, dẫu không bằng ba nhưng đó là tình yêu.
- Con thì biết gì về tình yêu.
- Con biết mẹ ạ ! mẹ nhận lời chú ấy đi, đã đến lúc mẹ tính đến chuyện bước thêm bước nữa, nhìn mẹ vì con mà quên đi cuộc sống của riêng mình, con buồn lắm mẹ a !. Mẹ hi sinh cho con quá nhiều rồi, hãy để chú ấy chăm sóc cho mẹ như chính mẹ đã chăm lo cho con, mẹ cần đều đó.
-
Nó nói xong, khóe mắt rưng rưng, ướt đẫm những giọt. Mẹ nhìn nó, im lặng, lắng nghe từng hơi thở, nhịp đập của hai con tim. Nó thương mẹ nhiều lắm, nó cảm thấy rất vui khi đã có người quan tâm, chăm sóc cho mẹ, lòng nó thanh thản đi rất nhiều, Nghĩ đến thế mà nó cảm thấy xung sướng rồi ngủ thiếp đi lúc nào không hay. Ngoài trời, những cơn mưa tí tách, cơn mưa đầu mùa đã kéo đến...
Nguồn: nhật kí cuộc sống












